178.585
wizyta na 'mojej' stronie |
|
|
|
| |
PATYCZAKI - czyli moje ulubione lokomotywy (zaraz po parowozach) |
 |
Ciężka elektryczna
lokomotywa towarowa E95 w TT
Die „Schlesierin” E95 |
|
|
|
| Historia |
W latach 20-ych
ubiegłego wieku, zaplanowano zintensyfikowanie transportu węgla z obszaru Śląska do Drezna i Berlina na trasie
Wrocław-Brochów 1)
(Breslau-Brockau) - Legnica (Liegnitz) - Miłkowice (Arnsdorf 2)). W 1924 roku zarząd kolei Deutsche Reichsbahn zamówił w firmie
Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft Berlin (AEG) przedstawienie projektu lokomotywy mającej na tej
trasie obsługiwać pociągi z węglem o masie 2.200 ton i składy pasażerskie o masie 530 ton przy prędkości marszowej 45 km/h
i z max prędkością 65 km/h. Projekt od początku bazował na układzie dwuczłonowym lokomotywy z układem osi 1’Co+Co1’ o sześciu
osiach napędowych. Zaplanowano dostawę pierwszego egzemplarza na marzec 1926 r., jednak faktycznie dostawę realizowano
od grudnia 1927 do czerwca 1928, gdyż do tej pory nie testowano tak dużych obciążeń i dużych prędkości. Dostarczono sześć
egzemplarzy E95 01÷06. Pierwsze trzy były wyprodukowane przez AEG, w ostatnich trzech uczestniczył również Siemens-Schuckert
zaangażowany w produkcję urządzeń elektrycznych.
W owym czasie była to najsilniejsza i najbardziej
kosztowna elektryczna lokomotywa DRG. Przy mocy 2.778 kW i masie 138,5 ton kosztowała 543.090 raichsmark (dla porównania
nowoczesna ekspresowa lokomotywa parowa BR03 kosztowała 'tylko' 185.000 RM). W latach 1928÷1945 wszystkie lokomotywy
E95 stacjonowały w Jeleniej Górze 3)
i były używane głównie do ciężkich pociągów z węglem - do czego najlepiej się nadają - na trasie
pomiędzy Wałbrzychem (Waldenburg-Dittersbach 4)) a Zgorzelcem (Görlitz 5)), na Śląskiej Kolei Górskiej (Schlesische Gebirgsbahn). Zwiększono przy tym
prędkość maksymalną do 70 km/h, a od późnych lat 20-ych, po rozszerzeniu elektryfikacji, także na trasie Wałbrzych -
Świebodzice (Freiburg in Schlesien) - Jaworzyna Śląska (Königszelt) - Wrocław, prowadziły składy z 39 nowymi
wagonami samowyładowczymi (Gattung OOt), o masie dochodzącej nawet ok 2.700 ton.
|
| Numer |
Producent |
Stacjonowanie na Śląsku |
ZSRR |
Złomowanie |
| Część mech. |
Część elektr. |
od |
do |
Lokomotywownia |
| E 95 01 |
AEG 3007/3008 |
27.12.1927 |
05.1945 |
Jelenia Góra
(Bw Hirschberg) |
1946÷16.09.1952 |
05.10.1970 Halle P, (DR: 255 001-0) |
| E 95 02 |
AEG 3009/3010 |
21.06.1928 |
05.1945 |
Jelenia Góra
(Bw Hirschberg) |
1946÷21.11.1952 |
28.05.1969 Halle P, (DR: 255 002-8)
w okresie
'69÷09.77 Trafo (Weichenheizung) Bf. Halle
od '78 DR-Traditionslok (Verkehrsmuseum Dresden, BSW-Gruppe Halle) |
| E 95 03 |
AEG 3011/3012 |
13.02.1928 |
05.1945 |
Jelenia Góra
(Bw Hirschberg) |
1946÷16.09.1952 |
06.02.1969 Halle P, (DR: 255 003-6) |
| E 95 04 |
AEG 3463/3464 |
SSW ??? |
07.03.1928 |
05.1945 |
Jelenia Góra
(Bw Hirschberg) |
1946 ÷ 1952 |
04.06.1964, Dessau |
| E 95 05 |
AEG 3465/3466 |
SSW ??? |
11.04.1928 |
04.1945 |
Jelenia Góra
(Bw Hirschberg) |
1946 ÷ 1952 |
14.04.1966, Dessau |
| E 95 06 |
AEG 3467/3468 |
SSW ??? |
21.06.1928 |
05.1945 |
W 1933 krótko Bw Kornwestheim
do
badań porównawczych
z E 93, pozatym
Jelenia Góra (Bw Hirschberg) |
1946 ÷ 1952 |
04.06.1964, Dessau |
|
|
W roku 1946 lokomotywy, na mocy reparacji wojennych, trafiły do ZSRR. Pod koniec
1952 r. wróciły jednak do Niemiec i trafiły do warsztatów naprawczych w Dessau. W 1959 roku trzy z nich, E95 01 do
E95 03, przywrócono do pracy, podczas gdy pozostałe trzy były wykorzystywane jako dawcy części zamiennych. Lokomotywy,
które zostały przywrócone do pracy, pracowały w ruchu ciężkich przewozów towarowych. E95 01 i 03 były eksploatowane
do roku 1969, a E95 02 do 1970. W okresie służby, maszyny pierwotnie stacjonowały w lokomotywowni Lipsk
(Leipzig-Wahren), ale już w 1960 r. przeniesiono je do Halle (Halle P). Prowadziły pociągi z węglem
brunatnym z Geisel (Geiseltal, Saksonia) w kierunku Halle, Lipska i Erfurtu. Od końca lat 60-tych pojawiły się
nowe konstrukcje lokomotyw i stare E95 przestały być potrzebne, dlatego w latach 1969/70 roku zostały wyłączone z
eksploatacji. Proponowana dla nich nowa nazwa serii 255 nigdy nie została wykorzystana.
Dwie lokomotywy zostały zezłomowane, natomiast E95 02 przeznaczono jako rezerwową dla
lokomotywy
E77 10 stacjonującej na dworcu głównym w Halle, gdzie w latach 1969/79 pełniła rolę stacji
transformatorowej dla nagrzewnic elektrycznych - dzięki temu 'przeżyła' i ostatecznie trafiła do Muzeum
Transportu w Dreźnie (Verkehrsmuseum Dresden) jako statyczny eksponat. Od 1979 roku rozpoczęto prace
rekonstrukcyjne. Obecnie, są one prowadzone z ogromnym zaangażowaniem osobistym przez pasjonatów z Halle,
"bo to jest bardzo trudna i żmudna praca przed nami". |
| Top |
| Model w TT |
| Nr fabryczny |
Kolor |
Producent |
Nr produktu |
Okres produkcji |
Uwagi |
Obrazek |
PDF |
| E 95 01 |
szaro-niebieski |
 |
53002 |
2010- |
DRG/DR (DDR) |
 |
 |
| E 95 02 |
zielony |
|
11210 |
1999-2004 |
DRG/DR (DDR) |
 |
|
| E 95 03 |
zielony |
|
53000 |
2007-2010 |
DRG/DR (DDR) |
 |
|
| E 95 05 |
szaro-niebieski |
|
53001 |
2008-2011 |
DRB |
 |
|
|
|
Firma BRAWA wprowadziła model E95 w wielkości
TT ( 11210 ) na rynek w roku 1999. Wybrano wersję malowania
jedynej ocalałej lokomotywy muzealnej z Halle o oznaczeniu E95 02. Ten udany model został wznowiony w latach 2007, 8, 10
w kolejnych malowaniach. Dodatkowo zamontowano gniazda do dekoderów DCC oraz zapakowano model w większe pudełko.
 |
 |
 |
| Fot. 15 |
Fot. 16 |
Fot. 17 |
- 11210 - E95 02 - płytka bez gniazda dekoderów - Epoche III/V - do 2002
- 53000 - E95 03 - płytka bez gniazda dekoderów - Epoche III - Q2/2007
- 53001 - E95 05 - NEM651 - Epoche II - Q4/2008
- 53002 - E95 01 - NEM651 - Epoche III - Q3/2010
[za Andi Wuestner @tt-board.de]
|
|
|
Każdy z członów lokomotywy posiada własny silnik. Oba silniki posiadają masy kinetyczne,
a ich osie są spięte wspólnym wałem. Prąd jest pobierany z 12 kół, 4 zewnętrzne osie są napędzane, dwie skrajne osie napędowe
posiadają gumki przyczepnościowe. Oświetlenie czołowe zmienne, zgodne z kierunkiem jazdy, żarówkowe. Przepięknie odzwierciedlone
detale podwozia, pomostu oraz precyzyjne malowanie pudła.
Lokomotywa charakteryzuje się niesamowitymi
właściwościami jezdnymi. Trzeba uważać czy pokrętło zasilacza jest na pewno ustawione na zero, bo w innym przypadku może się
okazać, że nasza lokomotywa „stoi” w innym miejscu ! Do legendy przeszedł przypadek, gdy podczas ok. 10-15 minutowej
rozmowy, lokomotywa przejechała ok. 15-20 cm, ku zdumieniu dyskutantów. 
 |
 |
 |
 |
| Fot. 18 - E95 02 (11210) |
Fot. 19 - E95 02 (11210) |
Fot. 20 - E95 03 (53000) |
Fot. 21 - E95 05 (53001) |
 |
 |
 |
 |
| Fot. 22 - E95 05 (53001) |
Fot. 23 - E95 01 (53002) |
Fot. 24 - E95 01 (53002) |
Fot. 25 - E95 01 (53002) |
 |
 |
 |
 |
| 11210, str. 1-4 |
11210, str. 5-8 |
11210, str. 9-12 |
11210, str. 13-16 |
 |
 |
 |
 |
| 53001, str. 1-5 |
53001, str. 6-10 |
53001, str. 11-15 |
53001, str. 15-18 |
|
Model z pierwszej edycji był pozbawiony gniazda do dekodera DCC, jednak BRAWA opublikowała dokument, opisujący sposób zamontowania dekodera. Modele z drugiej edycji
posiadają w każdym członie gniazdo NEM651, więc potrzebne są dwa dekodery z serii mini. Jeśli dekodery
posiadają kompensację obciążenia (Back-EMF Load Compensation) należy ją wyłączyć w jednym z dekoderów
(instrukcja, str. 10). By odnaleźć właściwą wartość CV należy poszukać w instrukcji dekodera, przykładowo dla Zimo
CV58 = 0: no back-EMF (Decoder MX620 - MX622, MX630 - MX632
Sound Decoder MX640 - MX648, str.18).
|
| Top |
| Konstrukcja i dane techniczne |
Lokomotywa składała się z dwóch niemal identycznych połówek połączonych razem,
z możliwością łatwego ich rozdzielenia w razie takiej potrzeby. Tradycyjnie dla śląskich lokomotyw elektrycznych, każdy
człon E95 posiadał wysokie długie pudło, w którym mieścił się główny transformator chłodzony olejem oraz zespół styczników
sterowania. Jako wyłącznik główny zastosowano wyłącznik olejowy. Kabina maszynisty była cofnięta, wiec lokomotywa nie
miała tak dobrej widoczności na trasę jak maszyny z kabinami na czole, np E21 czy
E91.
W każdym członie, trzy osie napędowe osadzone były w zewnętrznej metalowej
ramie. Każda oś napędowa posiadała silnik trakcyjny prądu zmiennego z własną oddzielną wentylacją. Przednia oś toczna
wykonana była jako półwózek Bissela. Oba człony lokomotywy zasadniczo wykonane były jednakowo, nie mogły jednak funkcjonować
samodzielnie. Przemieszczanie pomiędzy kabinami sterowniczymi możliwe było poprzez przedziały maszynowe i przejście
osłonięte opończami.
W celu umożliwienia obsługi składów pasażerskich, lokomotywy wyposażono
również w ogrzewanie elektryczne. Aby odciążyć sprężarkę hamulca powietrznego – zwłaszcza przy obsłudze długich i ciężkich
składów z węglem – w lokomotywie zainstalowano również dodatkową sprężarkę napędzaną w czasie jazdy bezpośrednio z pierwszej
osi napędowej.
W celu wypróbowania rozwiązań techniczny planowanych do zastosowania w nowej
serii E91.9, lokomotywa E95 02 (przedostatni egzemplarz serii wyprodukowany w kwietniu 1928r.) wyposażona została w elektryczne
hamulce oporowe. Podczas kolejnych przeglądów okresowych urządzenie to (podobnie jak i dodatkowa sprężarka hamulca napędzana
z 1 osi lokomotywy) zostało jednak zdemontowane. |
| DR seria E 95 |
| Numeracja: |
DR 95 01–06 |
| Liczba osi napędowych: |
6 |
| Producent: |
AEG,
SSW |
| Lata produkcji |
1927 - 1928 |
| Wycofane: |
1969 |
| Układ osi: |
1’Co+Co1’ |
| Rozstaw torów: |
1435 mm (Normalny) |
| Długość ze zderzakami: |
20 900 mm |
| Całkowity rozstaw osi: |
17 600 mm |
| Ciężar: |
138,5 t |
| Prędkość maksymalna: |
70 km/h |
| Moc godzinowa: |
2 778 kW |
| Moc ciągła: |
2 418 kW |
| Uciąg: |
353 kN |
| Średnica koła napędowego: |
1 400 mm |
| Średnica koła tocznego: |
850 mm |
| System zasilania: |
15 kV 162/3 Hz AC |
| Ilość silników trakcyjnych: |
6 |
| Hamulec: |
Pneumatyczny |
|
|
| Top |
| Dziś (tzn. rok 2012.) |
Ze sześciu zbudowanych egzemplarzy lokomotywy, ocalała niestety tylko
jedna - E95 02. Trafiła ona do Muzeum Transportu w Dreźnie jako statyczny eksponat, stacjonujący w DB-Museum Bw
Halle P. Od roku 1979 rozpoczęto prace odtworzeniowe przy tylnym członie, a od roku 1986 także przy członie
przednim. Od lat 90-ych ubiegłego wieku trwają prace nad całkowitym przywróceniem lokomotywy do pełnej sprawności.
Od 2002 roku prowadzone są one przez Miłośników Kolei z Halle (BSW Gruppe Traditionsgemeinschaft Bw Halle P e.V.),
ocalała dokumentacja jest niekompletna, a unikalna konstrukcja przysparza sporo problemów. Konieczność poniesienia
sporych nakładów finansowych także istotnie spowalnia prace.
|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
E 95 BW Halle P., lato 2010
[2:28] 99HSBfan |
E95 02 auf der Drehscheibe Eisenbahnfest
Bw Halle P. 02.07.2011
[4:05] chlodulf
|
E95 02 größte, schwerste und teuerste Elektrolokomotive
Ihrer Zeit im Eisenbahnmuseum Halle 2022
[4:44] Thomas Bartels |
|
|
| Top |
| Przypisy: |
| |
1. |
Wrocław Brochów, duża stacja węzłowa na której gromadzi
się ruch towarowy z kierunku połudn.-wsch. (głównie z obszaru Górnego Śląska) i wyprawia dalej głównie w kierunkach
zachodnich i północnych. W przypadku ruchu towarowego najczęściej odbywa się to obwodnicą towarową Wrocławia. W
okresie przed II Wojną Światową była to stacja odgrywająca kluczowe znaczenie dla zaopatrzenia rejonu Drezna i
Berlina w surowce i produkty pochodzące z Górnego Śląska. |
Powrót |
| |
2. |
Wikipedia.de
podaje szlak Breslau-Liegnitz-Görlitz-Arnsdorf co
wskazywałoby, że chodzi tu o miejscowość Arnsdorf położoną w rejonie
miasta Bautzen (Saksonia). Tymczasem źródło zackenbahn.de podaje
szlak Breslau-Liegnitz-Arnsdorf. To z kolei wskazuje, że mowa
tu raczej o miejscowości położonej w rejonie samej Legnicy czyli
dziesiejsze Miłkowice. To wydaje się bardziej logiczne bo Miłkowice
to swego czasu duża stacja węzłowa do obsługi ruchu towarowego na
której szlak z Wrocławia rozdziela się na kierunek drezdeński i
berliński. |
Powrót |
| |
3. |
Jelenia
Góra to więc zupełnie inna lokalizacja niż wspomniana na samym
początku trasa Wrocław – Legnica – Zgorzelec. |
Powrót |
| |
4. |
Obecnie to WAŁBRZYCH GŁÓWNY. |
Powrót |
| |
5. |
Görlitz
Schlauroth gdzie kończyła się przez długi czas elektryfikacja szlaku. |
Powrót |
|
| Top |
| Źródła: |
|
|
|
|
