Gdy pierwszy raz zetknąłem się z TeTetką, moją uwagę przyciągnął rysunek zestawu 545/744 czyli pociągu towarowego
ciągniętego przez lokomotywę E 94 zwaną "Krokodylem". Chęć posiadania takiego pociągu zdominowała
moje pojęcie o pięknie na kolei i do dziś uważam, że najpiękniejsze są patyczaki, czyli lokomotywy
z pantografami, a im bardziej pokręcone, tym lepiej.
Trakcja elektryczna, czyli mówiąc potocznie kolej elektryczna, jest dziś
powszechnie używana, a jej początek datujemy na koniec XIX wieku.
„Pierwszą w świecie elektryczną lokomotywę zaprezentowała publiczności
w Berlinie w 1879 r. firma Siemens. Mimo, iż w latach 1899–1902 zaproponowano elektryfikację pewnych tras, w tym
Świebodzice — Wałbrzych — Sędzisław, to realizacja tego nastąpiła wiele lat później. (...)
Jako pierwszą zelektryfikowano linię ze Szczawienka przez Szczawno Zdrój i Kuźnice Świdnickie
do Mieroszowa, a nawet czeskiego Mézimesti. Uroczyste otwarcie tej nowoczesnej trasy nastąpiło 1.I.1914 r. W tym
samym roku uruchomiono wspomnianą już, drugą linię elektryczną zwaną „Małą Kolejką Sowiogórską” (22.VI.1914 r.).
Dnia 15.VII.1915 r. trakcja elektryczna dotarła do Boguszowa, a 1.I.1916 roku uruchomiono pociągi elektryczne
na odcinku Boguszów — Świebodzice, zaś 1.IV.1917 r. prąd dotarł do węzła w Jaworzynie. Do 17.VIII.1921 r.
zelektryfikowano wieloetapowo dalsze odcinki Śląskiej Kolei Górskiej od Boguszowa przez Jelenią Górę i Gryfów do
Lubania, wraz z odgałęzieniem do Lubawki przez Kamienną Górę. Dnia 15 II.1923 r. sieć elektryczna dotarłą przez
Szklarską Porębę i Przełęcz Szklarską do wsi Horny Polubny w Czechach, a 1.IX.1923 r. z Lubania do Zgorzelca.
Dopiero 21.I.1928 r. trakcję elektryczną doprowadzono z Jaworzyny Śląskiej do Wrocławia
Świebodzkiego, a także z Lubania do Węglińca (3.V.1928) i Leśnej
(22.VII.1928). Jako ostatnią zelektryfikowano 40–to km trasę z Jeleniej
Góry przez Kowary do Kamiennej Góry (9.XII.1932) i z Mysłakowic do
Karpacza (1934 r.). Przedwojenną elektryfikację zakończyło uzbrojenie w
sieć wspomnianej już łącznicy Marciszów — Debrznik (1.I.1939 r.). W
sumie do 1939 r. na Śląsku zelektryfikowano 392 km linii, w tym 286 km
linii głównych.
Ciekawostką jest to, iż pociągi elektryczne docierały także do
położonej najwyżej na Śląsku stacji kolejowej w Jakuszycach koło
Szklarskiej Poręby, pokonując nachylenia dochodzące do 2,5%. Stacja ta
nazywała się dawniej nie Jakuszyce, a Orle i nie była ostatnią stacją
kolejową po śląskiej stronie, gdyż pomimo parokrotnego przekraczania
granicy, kolej jeszcze raz wjeżdżała na stację leżącą w granicach
Śląska. Nosiła ona nazwę Tkacze i była stacją graniczną. Dopiero stamtąd
odcinkiem „zębatym”, przez tunel pociąg wjeżdżał na stację Horny
Polubny, gdzie trakcja się kończyła. Po powojennych regulacjach
przygranicznych dawna stacja Tkacze znalazła się po stronie czeskiej i
nosi dzisiaj nazwę Harrachov, zaś linia kolejowa po opuszczeniu obecnie
granicznej stacji w Jakuszycach przecina granicę już tylko jeden raz.
Niestety pociągi osobowe dojeżdżają tylko do stacji Szklarska Poręba
Górna, a dalej wyłącznie towarowe...
To, iż elektryfikację rozpoczęto od rejonu wałbrzyskiego i
jeleniogórskiego uzasadniał fakt znacznych terenowych nachyleń szlaków
kolejowych, gdzie parowe lokomotywy były zawodne. Przykładowo na 9 km
trasie z Wałbrzycha Miasta do Wałbrzycha Gł. pociąg miał do pokonania 87
m różnicę poziomów, a na 35 km odcinku z Kuźnic Świdnickich do Jaworzyny
Śl. było 316 m różnicy. Jednakże rekord w tym zakresie padł przy budowie
linii z Piechowic do Jakuszyc (1902 r.), gdzie na 23 km trasie musiano
pokonać 500 m różnicę wzniesień. Na zakończenie rozważań natury
„elektrycznej” trzeba wspomnieć, iż po raz pierwszy dzienne sygnały
świetlne zastosowano w 1925 r. na odcinku Wałbrzych Gł. — Sędzisław.
Dla porównania innych parametrów wypada podać, iż w województwie
wałbrzyskim najwyżej położoną jest linia Kłodzko — Kudowa, osiągająca w
tunelu pod Kulinem wysokość 650 m npm. Najwyżej położoną w Polsce jest
(obecnie towarowa) linia biegnąca przez wspomniane Jakuszce, gdzie
stacja położona jest na wysokości 886 m npm.” 1)
Na początku okresu elektryfikacji, testowane były różne pomysły na
budowę lokomotywy elektrycznej, pierwotnie
uruchomiono liczne elektryczne linie tramwajowe pełniące w pewnym
sensie rolę „królików doświadczalnych”, później już na kolei.
Dlatego w okresie do II wojny światowej powstało najwięcej różnorodnych
konstrukcji lokomotyw elektrycznych. Ten okres, a szczególnie
dwudziestolecie międzywojenne, bardzo mnie interesuje, stąd możesz tu,
drogi czytelniku, odnaleźć informacje jakie udało mi się zebrać na ten
temat i połączyć je z modelami w TT. Nie muszę chyba dodawać, że mówimy
o terenach, które w tamtym okresie należały do Niemiec, a dziś do
Polski: Wrocław (Breslau), Jelenia Góra (Hirschberg),
Wałbrzych (Waldenburg) i okolice ...czyli Śląska Kolej Górska (Schlesische
Gebirgsbahn).
 |
YouTube:
Oberschlesische
Bergbahnen
(Górnośląska Kolej Górska)
Eisenbahn Romantik
[12-04-2013, 16:15-20:45] |
|
|
Od
początku XX wieku zaczął się rozwój trakcji elektrycznej. Śląska Kolej
Górska stała się wyśmienitym poligonem doświadczalnym dla nowych
konstrukcji za sprawą bardzo trudnego terenu oraz zmiennych warunków
klimatycznych, pozwalających na doświadczenie w pełni, różnorodności
problemów.
Od 1911 roku rozpoczęto elektryfikację ŚKG, wpierw na testowym
odcinku 1,5 km w Jakuszycach, a po pozytywnych testach ruszyły inwestycje
na szerszą skalę. „W latach 1912-1914 firmy Siemens - Schuckert oraz
AEG podjęły się budowy na potrzeby Ślaskiej Kolei Górskiej elektrowni
cieplnej w Ścinawce Średniej. Wybudowano 6 turbozespołów, 4 z nich
zasilały trakcję Ślaskiej Kolei Górskiej. Węgiel do elektrowni dowożony
był z odległej o 12km kopalni w Nowej Rudzie Słupcu. Od elektrowni do
podstacji w Szczawienku poprowadzono linię wysokiego napięcia. Od maja
1912 roku prowadzono prace na elektryfikacją odcinka Szczawienko -
Szczawno Zdrój - Boguszów Gorce Wschód - Mieroszów - Mezimesti. Różnica
poziomów od pierwszej do ostatniej stacji odcinka wynosiła 190m na
łącznej długości 22km. Elektryfikację na tym jednotorowym szlaku
ukończono 1 czerwca 1914 roku. Tym samym rozpoczęto próbną eksploatację
elektrycznej sieci trakcyjnej w warunkach planowego ruchu pociągów. Od
stycznia 1915 roku prowadzono także próbne jazdy pasażerskich
elektrycznych zespołów trakcyjnych.” 2) Elektryfikację
całej ŚKG zakończono praktycznie do połowy lat 30-ych XX w. |
 |
Rysunek z ulotki
TT Hobby 1967
|
|
Elektryczna
Śląska Kolej Górska I
YouTube: Autor: Teigrek |
|
Elektryczna
Śląska Kolej Górska II
YouTube: Autor: Teigrek
|
|
Śląska Kolej Górska - Tabor
YouTube: Autor: CZART65 |
|
